Kilka słów o moich ulubieńcach
Wilk zamieszkuje lasy, równiny, tereny bagienne oraz góry. Potrzebuje, jako gatunek o skłonnościach terytorialnych, dużych przestrzeni. Zwykle terytorium zajmowane przez watahę to 100 km² (za Bereszyński i inni), ale wielkość ta zależy od dostępności pokarmu i terenu. Może występować współużytkowanie części terenu przez 2 konkurujące watahy (za Jędrzejewscy). Wilk jest wytrwałym wędrowcem, potrafi w ciągu dnia pokonać dystans kilkudziesięciu kilometrów. Stada wilków liczą do 20 osobników, zwykle jednak są znacznie mniej liczne, będąc grupą rodzinną składającą się z pary rodzicielskiej, młodych i ewentualnie części wilków z poprzedniego miotu. Watahy mają ściśle określoną hierarchię wewnętrzną. Wilki mają rozwinięty system komunikowania się przy pomocy mowy ciała, odgłosów oraz przy użyciu substancji chemicznych – feromonów i własnych odchodów (znakowanie). Żywią się głównie ssakami średniej wielkości (jelenie), nie gardząc mniejszymi zwierzętami czy padliną, a jeśli stado jest duże, wspólnie polują także na większe ssaki lub ich stada. Przy braku pożywienia, lub w okresie wychowywania młodych, zdarza im się atakować zwierzęta hodowlane.
Dawniej były szeroko rozprzestrzenione. Ekspansja człowieka wpłynęła na ograniczenie ich populacji. Zakorzeniony w kulturze strach przed wilkami powodował ich trzebienie, częstokroć nieuzasadnione. Obecnie w większości państw objęto je ochroną gatunkową. Podejmuje się próby reintrodukcji tego gatunku, na najszerszą skalę w USA, ale także w Europie.
Wilk od początku był i jest nadal obecny w ludzkiej kulturze. Na ogół w kontekście negatywnym, jako drapieżca, zabójca lub wcielone zło. Z drugiej strony, podziwiana jest wilcza niezależność, siła i wytrwałość. Ostatnio, na skutek wzrostu świadomości ekologicznej, postrzeganie wilka ulega stopniowej poprawie, miejsce strachu zaczyna zajmować zrozumienie jego roli w ekosystemie.
Środowisko i zachowanie
Wilk występuje w lasach, na równinach, pustyniach, w terenach górskich i bagiennych. Jest gatunkiem terytorialnym. Wyznacza rewir, do którego nie dopuszcza osobników nienależących do watahy. W głębi rewiru, w miejscu najbardziej niedostępnym, urządza legowisko. Jest drapieżnikiem i do swojego życia potrzebuje średnio ok. 1,3 kg mięsa (wraz z kośćmi i skórą) dziennie. W naturze żywi się drobnymi zwierzętami (gryzonie, zające, ptaki, bezkręgowce), ale także – o ile warunki i liczebność stada na to pozwala – dużymi zwierzętami kopytnymi takimi jak sarny, jelenie i łosie. W normalnych warunkach duży wilk z ras północnych może zjeść jednorazowo do 6,4 kg, jednak jest to zwykle związane z wcześniejszą, kilkudniową głodówką. Uzupełnieniem jego diety są owoce i runo leśne. Ich system pokarmowy jest dopasowany do diety mięsnej i różni się od tego, który mają psy domowe (nieco krótszy przewód pokarmowy, wyższa kwasowość, wyższa efektywność trawienia).
Główne składniki diety zależą od bazy pokarmowej. Wilki dość elastycznie dostosowują się do dostępnych pokarmów, jednak ich wymogi energetyczne wymuszają polowanie na duże ssaki; chociaż Np. zdrowe żubry czy bizony nie są zagrożone. Także w przypadku innych zwierząt (Np. łosie czy jelenie), zdrowe zwierzęta zostają zabite czy też poważnie ranne tylko w wypadku co 20. Ataku wilków. Pozostałe ataki kończą się rezygnacją lub wręcz odniesieniem ran przez wilka. Wilk jako drapieżnik prowadzi, więc selekcję i usuwa z populacji głównie osobniki chore, słabe albo mało doświadczone, nniechronioneprzez grupę osobników starszych.
Polowanie
Polowanie parami lub watahami rozpoczyna się zwykle o zmierzchu i może trwać całą noc. Watahy stosują rozmaite techniki polowań, w zależności od terenu i rodzaju ofiary, wszystkie jednak opierają się na tym samym schemacie:
- Wilki tropiciele lokalizują zdobycz i donoszą o tym stadu.
- Wilki naganiacze płoszą obserwowane stado. Następnie 2 – 3 osobniki wybierają ofiarę i zaganiają w kierunku reszty watahy.
- Wataha zastępuje drogę zmęczonemu zwierzęciu i atakiem kończy polowanie.
Krzyżówka wilka i psa
Wilk i pies mają tak dużo wspólnego materiału genetycznego, że mogą się bez problemu krzyżować. Krzyżówki takie powstają w warunkach naturalnych pomiędzy wilkami i zdziczałymi psami (głównie w przypadku rozbicia watah i braku możliwości prokreacji w ramach gatunku), oraz w hodowlach psów – prowokowane przez człowieka. Powstałe osobniki, zwane hybrydami lub wolfdogami . cechują się wysoką potrzebą dominacji, terytorializmem i chęcią do polowań. Trzymane w domach jako domowe pupile, wolfdogi stanowią duże zagrożenie dla ludzi, którzy hodują je niewłaściwie. Źle hodowane mogą wziąć małe zwierzęta lub nawet dzieci za potencjalną ofiarę, a dorosłych ludzi i inne psy potraktować jako konkurentów. Są to psy z charakterem i mają duże wymagania względem właściciela i otoczenia. Zwierzęta te odczuwają typowo wilczą chęć do znakowania swego terenu moczem, kopania i niszczenia przedmiotów. Półwilki bywają hodowane dla potrzeb rynku nielegalnych psich walk. Niektóre rasy jak na przykład Czechosłowacki wilczak były hodowane na potrzeby wojska jako pies patrolujący granice czy chroniący obiekty. Nie sprawdziły się jednak w tej roli, z uwagi na występującą w tej rasie ekstremalnie silną więź z opiekunem - co przy częstej rotacji kadr w wojsku zmuszało do niemalże rozpoczynania szkolenia od nowa, co dwa lata.
